طرح «بنزین برای همه»؛ تورم زا یا عدالت افزا؟ + فیلم

خبر24- یکی از مهمترین شعارهای دولت سیزدهم علاوه بر مردمی بودن، عدالت محوری است و در این راستا در طول چندماه گذشته از عمر این دولت، تلاش در تحقق این شعار در اولویت برنامه های رئیس جمهور بوده است.

تحقق عدالت محوری در جامعه سبب شد دولت مصمم شود عدالت در توزیع و دسترسی مردم به منابع عمومی را از بنزین شروع کرده و در این راستا به آن دسته از افرادی که صاحب خودرو نیستند و تاکنون از یارانه بنزین بی‌بهره مانده‌اند، یارانه بدهد. درحقیقت دولت قصد دارد که بنزین را به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع کند و همه هموطنان از این نعمت بهره‌مند شوند.

اما با اینهمه هنوز در گوشه و کنار و به خصوص در فضای مجازی بسیاری افراد هستند که ناآگاهانه و یا از روی غرض به شایعات مختلف در خصوص این طرح دامن زده و دم از گرانی و تورم فزاینده در کشور می زنند. 


هدف طرح اختصاص بنزین برای همه مردم است

انتشار خبر اختصاص سهمیه بنزین برای هر کدملی، شائبه گرانی بنزین را بر سر زبان ها انداخت اما جواد اوجی وزیر نفت با تشریح جزییات طرح یارانه بنزین و با بیان اینکه دولت سیزدهم قصد افزایش قیمت بنزین را ندارد، گفت: این دولت مصمم است به آن دسته از افرادی که صاحب خودرو نیستند و تاکنون از یارانه بنزین بی‌بهره مانده‌اند، یارانه بدهد. درحقیقت دولت قصد دارد که بنزین را به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع کند و همه هموطنان از این نعمت بهره‌مند شوند. اقدامات کارشناسی این طرح در دست انجام است، قرار است در ابتدا این طرح در جزایر کیش و قشم به صورت پایلوت و آزمایشی اجرا و پس از آن نیز در سراسر کشور اجرا شود. وی با تاکید بر اینکه هیچ افزایش قیمتی در کار نیست، گفت: تمام مردم چه کسانی که صاحب خودرو هستند و چه کسانی که خودرو ندارند، بر حسب کارت ملی و با شرط اینکه یک سال در ایران اقامت داشته باشند، در ابتدای این طرح، ماهانه ۱۵ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی به آنها تعلق می‌گیرد و دریافت کنندگان می‌توانند آن را استفاده کرده و یا به‌صورت اعتباری از بخش ریالی آن استفاده کنند.

طرح بنزینی دولت
بنزین قطعا گران نمی شود

شوک افزایش ناگهانی بنزین در دولت روحانی - همان خبری که خود روحانی روزجمعه بعد از گران شدن متوجه شد - اذهان مردم را برای عملیاتی شدن این طرح مشغول به خود کرده بود اما سخنگوی دولت برای رفع این نگرانی قدم پیش گذاشته و در جمع خبرنگاران با تکذیب این خبر، گفت: هیچ طرحی برای افزایش قیمت بنزین در دستور کار دولت قرار ندارد. دولت به دنبال توزیع عادلانه تر یارانه بنزین است و طرحی برای توزیع عادلانه‌تر یارانه بنزین به صورت آزمایشی در دو جزیره پیش بینی شده است که براساس این طرح بنزین به افرادی که خودرو هم ندارند اختصاص می یابد. 

وی با بیان اینکه تا پیش از این یارانه بنزین به دارندگان خودروها اختصاص پیدا می‌کرد که ناعادلانه‌ بود چرا که بخشی از مردم فاقد خودرو هستند و یارانه ای یا معادل آن به ایشان تعلق نمی‌گرفت، افزود: موضوع دیگر اینکه برخی از مردم چند خودرو داشتند و چند برابر افرادی که یک خودرو دارند از این یارانه استفاده می‌کردند. بنابراین برای اینکه یارانه بتواند توزیع عادلانه‌تری داشته باشد، طرح این است که بنزین یارانه‌ای به افراد اختصاص پیدا کند. اما تاکید می شود قیمت بنزین قرار نیست هیچ تغییری بکند.

بهادری جهرمی کنایه‌ای هم به موضوع افزایش قیمت بنزین در دولت قبل زد و گفت: دولت سیزدهم، اهل تصمیمات یک شبه و خبرهای تلخ صبح جمعه نیست، این دولت، دولت مردمی است نه دولت امنیتی. دولت سیزدهم صادقانه با مردم گفت و گو می کند. اینگونه نگرانی ها و شایعات ناشی از بی صداقتی و نامحرم دانستن مردم در گذشته است که به اعتماد عمومی آسیب رسانده است و از گذشته برای این دولت به ارث گذاشته شده است.


موافقان و مخالفان طرح چه می گویند؟

طرح دولت برای اختصاص سهمیه بنزین به افراد از همان آغاز با انتقاداتی از سوی کارشناسان اقتصادی مواجه شد. به گفته منتقدان، این طرح نه مصرف بنزین را کاهش می‌دهد و نه قاچاق را و تنها نتیجه آن هم افزایش تورم است.

آنها معتقدند که هدف دولت از سهمیه‌بندی مجدد بنزین، تامین کسری بودجه و مشکلات ناشی از مصرف بنزین است، درواقع چون مصرف بنزین در ایران رکورد زده و به بالاترین حد ممکن رسیده و حتی مساله واردات بنزین هم مطرح شده، دولت با اجرای این طرح می خواهد این مشکلات را حل کند اما این طرح ظرفیت چنین نتایجی را ندارد.

اما طرفداران تخصیص بنزین به افراد به جای خودرو، می گویند که بنزین به دلیل ارزان بودن قاچاق می‌شود و با افزایش قیمت بنزین و حذف بنزین سهمیه‌ای، امکان قاچاق بنزین به حداقل می‌رسد.

استدلال وزیر نفت برای اجرای طرح اختصاص بنزین به افراد به جای خودرو این است که ۲۷ میلیون کارت سوخت داریم و یارانه پرداخت می‌کنیم اما آن بخش از جامعه که خودرو ندارند، بهره‌ای از یارانه بنزین نمی برند.


قاچاق بنزین کاهش نمی یابد!

اجرا کنندگان، عملیاتی شدن طرح مذکور را به جهت کاهش قاچاق و تخصیص عادلانه بنزین پیشنهاد کرده اند، اما دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران معتقد است که میزان قاچاق بنزین با این راهکار کاهش نمی یابد و برای کاهش قاچاق سوخت باید تدابیر دیگر اندیشید زیرا محل‌های قاچاق بنزین مشخص است و سیستم‌های کنترلی باید با مدیریت صحیح آن را کاهش دهند.

فریدون اسعدی، درباره تخصیص عادلانه بنزین با اجرای این طرح را هم رد می کند و می‌گوید: باید با روش‌های مناسب‌تری رویه غلط کنونی را اصلاح کنیم چون اجرای این سیاست غلط در نهایت به خود مردم فشار می‌آورد.

او البته منظورش از روش های مناسب را به شکل شفاف و واضح بیان نکرده است.

واکنش نمایندگان مجلس

درحالی که قرار است پس از موفقیت آمیز بودن تغییر سهمیه بندی بنزین در دو جزیره قشم و کیش، این طرح به کل کشور تعمیم داده شود، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با ناقص خواندن این طرح می گوید: اختصاص سهمیه بنزین به هر کدملی قطعی نیست و صرفاً یک ایده است که از سوی دولتمردان مطرح شده و وزیر نفت باید در مجلس توضیحاتی را در این خصوص ارائه کند.

فریدون حسنوند، اظهار می کند: برای اجرای این کار باید آمار و جمعیت هر منطقه را داشته باشیم و زیرساخت‌های آن هم فراهم شده باشد اما هنوز هیچ چیزی در دولت در این باره تصویب نشده و مجلس شورای اسلامی هم نظری نداده است.

او می گوید: بسیاری از مردم نوع تغییر سهمیه‌بندی سوخت یا دادن سهمیه به خودرو یا افراد را به نوعی افزایش قیمت یا بسترسازی برای افزایش قیمت سوخت تلقی می‌کنند که می تواند در جامعه التهاب ایجاد کند و اجرای این اقدامات باید با در نظر گرفتن پیوست‌های امنیتی، اقتصادی و اجتماعی باشد.


اختصاص سهمیه بنزین به افراد اثر تورمی ندارد

بر خلاف نظر رئیس کمیسیون انرژی، جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دراین باره می گوید: در این مدل اگر فرد خودش بخواهد از سهمیه بنزینش استفاده کند قیمت آن۱۵۰۰ تومان است اما کسی که خودرو ندارد یا خودرو دارد و می‌خواهد از حمل و نقل عمومی استفاده کند، می تواند آن را با قیمتی که بخواهد بفروشد. بنزین آزاد هم لیتری ۳۰۰۰ تومان عرضه خواهد شد. بنابراین کسی که بنزین مازاد دارد می‌تواند آن را زیر سه هزار تومان به فروش برساند و در عمل قیمت بنزین در بازار از ۳ هزار تومان بیشتر نمی‌شود.

نماینده مردم شیراز در مجلس ادامه داد: این روش از نظر توزیعی به خانوارهایی که خودرو ندارند کمک می‌کند که از بنزین یارانه‌ای استفاده کنند، ضمن اینکه افراد به استفاده از خودروهای شخصی و استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی تشویق می‌شوند و حجم تردد و آلودگی نیز کاهش می یابد و از نظر عدالت اجتماعی هم به نفع خانوارهایی است که خودرو ندارند.

این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره تاثیر این روش بر ایجاد تورم نیز گفت: قیمت بنزین قرار نیست بالا برود، همان سهمیه ۱۵۰۰ تومان و آزاد ۳۰۰۰ تومان خواهد بود. پس قیمت تغییر نمی‌کند اما پیش از این سهمیه به خودرو تعلق می‌گرفت و حالا به فرد بنزین تعلق می‌گیرد؛ یعنی اگر من خانواده ۵ نفره داشته باشم ١٠٠ لیتر بنزین در ماه به خانواده من تعلق می‌گیرد و کسی اگر دو، سه یا ده تا خودرو هم داشته باشد یا خودرو نداشته باشد باز به ازای اعضای خانواده‌اش به او بنزین تعلق می‌گیرد. اگر هم بخواهند بنزین آزاد خریداری کنند همان قیمت ۳۰۰۰ تومان است.

نرخ بنزین در لایحه بودجه ۱۴۰۱ تغییری ندارد

احمد مرادی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس نیز درباره لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، گفت: دولت پیشنهادات خوبی را در بحث قیمت نفت، تامین گاز و فروش نفت در قالب لایحه بودجه ارائه کرده و قرار است در جلسه هفته جاری کمیسیون انرژی نیز مورد بررسی دقیق تر قرار گیرد تا بتوانیم یک تعادلی در این حوزه برقرار کنیم.

نماینده مردم بندرعباس در مجلس شورای اسلامی، در ادامه اظهار کرد: در بحث قیمت حامل های انرژی نیز هیچ افزایش قیمتی در خصوص بنزین در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مطرح نشده است و قرار نیست افزایشی نیز داشته باشد.


لزوم بررسی دقیق تبعات اجرای طرح

پر واضح است اصلاح رویه فعلی و قطع پرداخت یارانه پنهان به بنزین و برخی کالاهای دیگر به جهت بسیاری سوء استفاده ها و رانتخواری ها باید صورت پذیرد و اصلاح یارانه بنزین و اختصاص عادلانه آن به هر فرد ایرانی نیز طرحی لازم برای اصلاح رویه هایی است که سالهاست به سیستم مالی کشور ضرر می زند اما در عین حال متولیان امر باید توجه داشته باشند، جامعه، بازار و مردمی که از قبال تصمیمات مخرب یک شبه و بی تدبیری های متعدد به خصوص در 8 سال گذشته رنج برده و آسیب های فراوان دیده اند، دیگر تاب و تحمل افزایش قیمت آن هم در بنزین - که مؤثر در همه کالاهاست - را ندارند و در صورتیکه اجرای این طرح، افزایش قیمت بنزین و به طبع آن گران شدن نرخ کالاهای مختلف را در پی داشته باشد، قطعا این امر بر اعتماد عمومی مردم بر دولت انقلابی، متعهد و مردمی آیت الله رئیسی اثرگذار خواهد بود، لذا بر همه مسئولان و دست اندرکاران اجرای این طرح لازم است با دقت و هوشمندی فراوان به موضوع پرداخته و جوانب مختلف طرح را با کمک صاحب نظران و کارشناسان اقتصادی بررسی نمایند تا پس از اجرا مشکلات و آسیب ها به حداقل برسند.