خبر24- حسین شاملو؛ همین چند روز پیش بود که تصادف زنجیره اسفناکی در بهبهان رخ داد و چندین خودرو عمدتا داخلی برخورد شدیدی باهم داشتند و طی آن حادثه نیز تعدادی از هموطنان مان کشته و مجروح شدند. اما نکته مهم این تصادف طبق معمول کیفیت پائین خودروها به لحاظ فنی و به ویژه کیسه هوایی بود که اگر به موقع عمل می کرد، شاید جان عزیزی از گزند مرگ و یا مصدومیت نجات می یافت.
 

داستان بی کیفیت بودن خودروهای داخلی، رشته ای بس دراز دارد، وقتی انحصار تولید خودرو در کشور به خصوص در سالیان تحریم به دو شرکت ناز پرورده و البته پرمدعا معطوف می شود و این دو شرکت بدون هیچ رقیب و رقابتی هر آنچه میل و سلیقه شان می طلبد را به خورد بازار و مشتریان ناچار می دهند و خبری هم از نظارت جدی و بدون تعارف متولیان نیست، واضح است بی کیفیتی تنها یکی از مشکلات تولید خودرو در ایران می شود.
 
اگرچه نمی توان به تلاش خودروسازان در طول سالیان متمادی به ویژه در دوران تشدید تحریم ها و خروج خودروسازان خارجی از صنعت خودرویی کشور اذعان نداشت، اما این امر دلیل نمی شود که خودکفایی در تولید، ایجاد اشتغال، کسب سود و ایجاد تنوع در ارائه محصولات، خودروساز را از موضوع مهم و حیاتی «کیفیت» غافل کرده و این مسئله خودروی داخلی را به قاتل جان مردم بدل نماید!

 
نقش انکار ناپذیر مواد اولیه نامرغوب
 
پر واضح است، ساخت و طراحی یک خودرو فرایندی سخت و دقیق بوده که شرکت های خودرو سازی با تکیه بر تجربه خود و با انتخاب مواد اولیه و مصرفی مناسب در ساخت، نمونه هایی مناسب و کاربردی را به بازارهای جهانی ارائه می نمایند. خودروسازان در طی مراحل طراحی و تولید خودروهای خود می بایست فاکتورها و المان های زیادی را در نظر بگیرند.
 
به جرأت می توان گفت، مهم ترین موارد مسئله یاد شده مربوط به وزن نهایی خودرو، قدرت و استحکام بدنه، کیفیت ساخت و سهولت انجام تعمیرات و نگهداری می باشند. خودروهایی که از مواد اولیه و باکیفیت در ساخت ابزار و ادوات خود استفاده می کنند که در کنار وزن پایین، از استجکام مناسب و بدنه پر قدرتی نیز برخوردار هستند. خودروسازان در مواردی از ترکیب چندین ماده اولیه مختلف استفاده کرده که این امر هم موجب زیبایی و کارایی بالاتر خودرو شده و هم قیمت خودرو را به میزان قابل توجهی پایین می آورد.
 
در بحث ورقه های فولادی بدنه خودروها، ضخامت و کارخانه تولیدی ورق های فولادی مورد استفاده در هر یک از ماشین های تولید داخل کشور با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال در پراید ورق سیاه ساخت کشور کره جنوبی (posco) با ضخامت 0.76 میلیمتر استفاده می شود. در ساخت پژو 405 از ورق سیاه فولاد مبارکه اصفهان در ضخامت 0.7 میلیمتر، خودروی سمند از ورق گالوانیزه گرم کشور ژاپن Kobelco با ضخامت 0.7 میلیمتر، ورق بدنه 206 از ورق گالوانیزه گرم ساخت دو کشور روسیه (severstal) و کره جنوبی (posco) با ضخامت 0.67 میلیمتر مورد استفاده قرار می گیرد. ورق گالوانیزه فولاد مبارکه اصفهان اغلب در ساخت بدنه خودروهایی مانند پراید و پیکان وانت مورد استفاده قرار می گیرد. این واحد صنعتی با عرضه 400 هزار تن ورق گالوانیزه به صورت سالیانه به میزان 30 درصد از نیاز صنایع خودرو سازی و ساخت لوازم منزل را تامین می کند.
 

مقصر تولید خودرو‌های بی‌کیفیت کیست؟
 
یک کارشناس صنعت خودرو با اشاره به اینکه موضوع کیفیت خودرو‌های ساخت داخل تنها به یک مجموعه مرتبط نمی‌شود، گفت: کیفیت این یک فرآیند است که از یک جایی آغاز و در یک. نقطه‌ای پایان می‌یابد، بر این اساس از زمانی که مواد اولیه توسط قطعه‌ساز و خودروساز تهیه می‌شود، متاسفانه در این زمینه شاهد هستیم که از بی‌کیفیت‌ترین و ارزان‌ترین قطعات چه از سوی خودروسازان و چه از سوی قطعه‌سازان استفاده می‌شود، بنابراین یک بُعد قضیه تهیه مواد اولیه نامرغوب و بی کیفیت است که منجر می‌شود به طور مثال ایربگ‌های خودرو‌ها به موقع عمل نکند، در این زمینه قطعه‌سازانی که ایربگ‌ها را برای خودروسازان تولید کرده‌اند باید در این زمینه پاسخگو باشند، که چرا این ایربگ‌ها در زمان تصادف عمل نکردند.
 
امینی معتقد است؛ حلقه گمشده ایمنی در صنعت خودرو بحث کنترل کیفیت و نظام ارزیابی ساخت است که به هیچ عنوان در ساختار صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی وجود ندارد، در این زمینه سازمان استاندارد به عنوان متولی این قضیه در کشور نیز به هیچ عنوان مسئولیت خود را برعهده نگرفته و در تست‌های تصادف جاده‌ای که باید خودرو‌ها به صورت دوره‌ای آن‌ها را پاس کنند و از نظر ایمنی از سلامت کامل برخوردار باشند، اما چنین فرآیندی به هیچ عنوان اجرا نمی‌شود و سازمان استاندارد نیز در این زمینه پاسخگو نیست.
 
متاسفانه تولید خودرو در کشور صرفا در اخیار دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا و تقریبا دولتی است.انحصاری بودن این صنعت به تولید قطعات بی کیفیت منجر می‌شود لذا با توجه به انحصاری که برای دو خودروساز بزرگ کشور وجود داشته، آن‌ها خود را ملزم به افزایش کیفیت محصولاتشان به منظور جلب رضایت مشتریان و افزایش سهم بازار خود نمی‌کنند، تا زمانی که صنعت خودرو در انحصار این دو شرکت باشد، آن‌ها به هیچ عنوان از عزم لازم برای تولید خودرو‌های باکیفیت برخوردار نخواهند بود، تا جان مردم و دارندگان خودرو را حفظ نمایند.

 
راه های افزایش ایمنی
 
دولت‌ها می توانند بخش بزرگی از عوامل تصادفات رانندگی را با بالا بردن استانداردهای جاده‌ای، ایجاد قوانین ایمنی خودرو و فرهنگ سازی و آموزش صحیح رانندگان از میان بردارند.

 کاهش تخطی از سرعت مجاز با استفاده از افزایش آگاهی رانندگان، تشدید مجازات متخلفان، توسعه سیستم نظارت و کنترل،  ارتقای ایمنی موتور سیکلت سواران با راهبردهای ارتقای نظام آموزش موتور سواران، ترویج استفاده از کلاه و لباس ایمنی، تجهیز موتور سیکلت‎ها به سیستم های خودکار تطبیق سرعت و تشدید مجازات متخلفان ، کاهش معضل خستگی رانندگان از طریق افزایش آگاهی، بهبود سیستم نظارت بر ساعات کار رانندگان حمل و نقل عمومی و توسعه و تجهیز استراحتگاه‌های بین راهی، ارتقای ایمنی عابران پیاده  ، بهبود وضعیت استفاده از کمربند ایمنی ، کاهش استعمال مواد مخدر، الکل و مواد محرک ، بهبود رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی و ارتقای ایمنی وسایل نقلیه از جمله مواردی هستند که در ارتقای ایمنی اثرگذار هستند.


تایید کیفیت پایین خودروی ملی از سوی رهبرانقلاب
 
بعد از تصادف زنجیره‌ای بهبهان انتقاد از کیفیت خودروهای ملی بالا گرفت. هرچند که خودروسازان با بهانه‌های نه چندان منطقی تا امروز انتقادات را رد کرده‌اند، اما امروز مقام معظم رهبری کیفیت پایین خودروهای تولید داخل را تایید و اعلام کردند: «در برخی از محصولات داخلی متأسفانه شاهد این هستیم که به کیفیت توجه نمی‌شود، این خیلی بد است. این همه‌ حمایت در طول این سال‌ها از صنعت خودرو در کشور شده خب کیفیت خودرو خوب نیست، مردم ناراضی‌اند درست هم میگویند.»
 
لینک فیلم
در صنعت خودروسازی مشتری حقی ندارد!
 
زاوه از کارشناسان اقتصادی عرصه خودروسازی درباره مشکل عدم کیفیت خودروهای داخلی می گوید: وقتی در صنعت خودروسازی ما یکی از اهداف مهم فقط ایجاد اشتغال است، ‌طبیعی است که خط تولیدی خودرو حتی در شهرهایی راه‌اندازی می‌شود که غیراقتصادی است؛ اگر اولویت را مصرف کننده و بازار مصرف قرار دهید، خود به خود بقیه مسائل نظیر خودکفایی، صادرات و سایر مسائل درست می‌شود اما در واقع در این صنعت اولویت‌ها و ارزش‌ها را روی مواردی گذاشته‌اند که قابلیت دروغ گفتن را دارد و می‌توان در صورت عدم رسیدن به آنها، به راحتی درباره آن دروغ گفت.
 
وی توضیح داد: ‌برخی مدیران در این صنعت به راحتی دروغ می‌گویند و مقامات کشوری را با دادن اطلاعات غلط گمراه می‌کنند، اگر از روز اول این نگاه‌ رهبر معظم انقلاب یعنی «توجه به مصرف کننده» در تولیدات مطرح بود و در همه حوزه‌ها از جمله لوازم خانگی، کشاورزی و غیره ملاک قرار می‌گرفت و وضعیت کیفیت در صنعت خودرو یا صنایع دیگر اینگونه نبود.

 
نقش دولت روحانی در افزایش قیمت و بی اعتنایی به کیفیت
 
پس از روی کارآمدن دولت روحانی و سیاست های وابسته مأبانه آن دولت به غربی ها، صنعت خودرو معطل و چشم براه حضور خارجی ها شد، اما با توسعه تحریم ها و خروج آنها از خودروسازی ایران، بهانه ها برای افزایش قیمت سرسام آور و غیر معقول فراهم شد و واسطه گری دلالان در بازار خودرو نیز رواج یافت. خود مختاری خودروسازان در سایه نبود نظارت های دولتی، گفتار درمانی ها بی تدبیری ها و دخالت های عناصر دولتی در فرایند تولید و عرضه خودرو موجب گردید تا روند صعودی نرخ محصولات خودروسازهای ایرانی چندین برابر شود ولی خدمات به جای ارتقای کیفیت، بی کیفیتی روز به روز بیشتر شد به نحوی که زه دور درب های خودرو آپشن محسوب شده و رادیوپخش از خودروها حذف شد!
 
این بی تدبیری ها به جایی رسید که خودروسازان وقیحانه اختیار کم و زیاد کردن میزان تولید و احتکار خودرو در پارکینگ ها به بهانه نقص یک قطعه و طراحی قرعه کشی و پیش خرید و غیره، بازار را در اختیار و تحت کنترل خود قرار داده و زمینه را برای افزایش قیمت و رساندن نرخ ها به حداکثر ممکن فراهم نمایند. با این اوصاف در رابطه با تولید یک میلیون و 600 هزار خودرو در سال آینده باید این سوال مطرح شود که این خودروها با چه کیفیت و شرایطی قرار است تولید شود؟

 
 اصرار بر تولید مستمر یک پلتفرم!
 
استمرار تولید محصولات یک نواخت و بعضا از رده جهانی خارج شده که متعلق به حداقل 40 سال گذشته است و توسعه آن محصولات در قالب خودروهای جدید اما با همان موتور و صرفاً اندکی تغییر در داشبورد و چراغها و برخی بخش های دیگر خودرو به رویه ای عادی در بین خودروسازهای داخلی تبدیل شده و اگر امکان فراهم گردد شاید تا 20 سال آینده نیز راغب به ادامه چنین روندی هستند. از دستکاری های ژنتیکی پی در پی در یک پلتفرم و تولید موجوداتی عجیبب و غریب گرفته تا «آپشن» نامیدن امکانات بعضا ضروری که فقط به امر گران تر فروختن خودرو به مشتری های بی نوا می آید ( مانند کیسه‌هایی هوایی که در تصادف زنجیره بهبهان باز نشد)  همه و همه در تمام سال های گذشته رویه کار دو خودرو ساز داخلی کشور بوده است.
 
با این حال آنچه پس از اظهارات رهبر انقلاب و واکنش خودروسازان باید گفت آن است که این بار ظاهرا ماجرا برای مدیران این شرکت ها متفاوت تر از گذشته است چرا که ناکارآمدی و بی مسئولیتی در این دو شرکت معظم به حدی رسیده که صدای حامی همیشگی تولیدات داخلی ، یعنی رهبر انقلاب، را نیز درآورده و ایشان صراحتا درباره این صنعت مهم زبان به انتقاد و تذکر گشوده اند و مطالباتی را مطرح کرده اند.
 
خودروسازان تا کنون با بهانه های متعدد تقریبا هر آنچه خواسته اند بر تصمیم گیران دولتی و مجلسی تحمیل کرده اند و موارد بسیار اندکی را هم  که زیر بارش رفته اند که ناشی از زورآوری و یک مطالبه جدی با نیروی مضاعف مردمی و برخی نهادهای رسمی بوده، مانند رعایت برخی استانداردهای آلودگی یا تعبیه ایربیگ که با پیگیری و سماجت پلیس انجام شد. رفتار خودروسازان با مردم در تمام سالهای طولانی گذشته بی شباهت با مقصران یک حادثه رانندگی نیست که می زنند و از صحنه می گریزند اما به نظر می رسد یا دستکم این انتظار به وجود آمده است که دوران به اصطلاح «بزن در رو» در این صنعت پایان یافته و دوران تازه ای آغاز شود . دورانی که هر چند این دو شرکت به آن عادت ندارند اما ظاهرا مجبورند به لوازم آن تن بدهند !

 
لزوم واردات خودرو/ نرخ 8 برابری خودروهای خارجی با قیمت واقعی!
 
برخی کارشناسان و صاحب نظران معتقدند اگر واردات خودرو به شکل درست و تعریف شده صورت پذیرد این امر در ایجاد بازار رقابتی و اصلاح وضعیت فعلی بازار خودرو مؤثر خواهد بود. در این رابطه حجت الاسلام سید جواد حسینی‌کیا عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره میزان تامین نیاز داخل به خودرو توسط دو خودروساز گفته است: ۴۰ درصد بازار خودرو خالی است و اگر خودروسازان ما با تمام ظرفیت هم کار کنند، باز هم این میزان خالی است.
 
این نماینده مجلس معتقد است که واردات ۵۰ هزار خودرو که در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ مصوب شده فقط ۳ درصد نیاز بازار را تامین می کند و باز هم عرضه و تقاضا در بازار خودروی داخل فراهم نمی شود. برای تنظیم بازار راهی جز این نیست که به میزانی که نیاز داریم واردات را انجام دهیم.
 
وی از فروش خودروی خارجی در بازار داخل به ۸ برابر قیمت خبر داده و اعلام کرد: مصوبه واردات خودروی مجلس برای زمین زدن خودرو سازان نیست، بلکه برای تنظیم بازار است. باید به میزان لازم خودرو وارد کشور شود تا التهابات بازار خودرو را شاهد باشیم.چرا که اگر این کار صورت بگیرد بازار دلالی خودرو به سمت تولید می‌رود. نگاه کمیسیون تلفیق به واردات خودرو درآمدی است نه هزینه‌ای و با ارزی که منشا آن مشخص باشد می‌توان بیش از این هم خودرو وارد کرد.
 

وجود 178 هزار خودرو در پارکینگ ها
 
وجود تعداد زیادی خودرو در پارکینگ ها به بهانه نقص فنی تأثیر بسزایی در گرانی خودرو در دو سه سال اخیر داشته است. شهریورماه امسال اعلام شد که ۱۴۰ هزار خودروی ناقص کف پارکینگ خودروسازان خوابیده و مقرر شد به مرورعرضه شوند، با این حال نه تنها این وعده محقق نشد و با اضافه شدن ۳۸ هزار دستگاه دیگر، در دی ماه تعداد خودروهای دپو شده در پارکینگ‌ها ۱۷۸ هزار دستگاه اعلام شد.
 
این موضوع مورد انتقاد ذبیح‌الله خداییان، سخنگوی قوه قضاییه قرار گرفت و وی ضمن اشاره تلویحی به احتمال احتکار خودرو توسط خودروسازان گفت که «اگر این خودروها نقص قطعه دارند، چرا بلافاصله پس از افزایش قیمت به فروش می‌رسند؟ اگر خودروسازان پاسخگو نباشند، پرونده آن‌ها به مراجع قضائی می‌رود. در واقع بازرس قضائی به موضوع ورود کرده و اگر توضیحات کافی نباشند، تفهیم اتهام صورت می‌گیرد.»

 
دلایل عدم توفیق در جلب رضایت مشتریان

بارها از دوستان و اطرافیان مان شنیده ایم که از کیفیت محصولات داخلی خودرو ناراضی اند و این نارضایتی بیشتر از خودروهای صفر تولید شده به مراتب بیشتر است. حسن کریمی سنجری کارشناس بازار و صنعت خودروسازی نیز در خصوص گلایه رهبر معظم انقلاب از روند تولید بی کیفیت و گرانی محصولات شرکت های خودروسازی به دلایل اصلی این موضوع اشاره کرد و در این خصوص گفت: تمام تلاش شرکت‌های صنعتی دنیا از جمله خودروسازی برای فروش و سود آوری بیشتر و کسب رضایت مردم است. دست یابی به بازارهای وسیع تر برای فروش بیشتر یکی از مهمترین اهداف شرکت های خودروساز جهان است. در ایران این چشم انداز چندان جدی گرفته یا محقق نشده، به این دلیل که با سیاست گذاری های غلط مانعی محکم و سد بزرگی در برابر رقابتی شدن فضای صنعت کشور از جمله خودروسازی گذاشته شده است.

وی در این باره توضیح داد: در ایران سالانه تقاضایی نزدیک به 1 میلیون و 200 هزار خودرو وجود دارد. در حالی که چند سالی است واردات خودروی خارجی به کشور نیز ممنوع شده است. در این شرایط خودروساز داخلی سالانه 900 هزار خودرو در بهترین شرایط تولید می‌کند، به عبارتی تا اینجای کار 300 هزار خودرو کمتر تولید می شود، بنابراین همچنان با تقاضای بالایی در بازار مواجه هستیم.

این کارشناس بازار خودرو در این باره خاطر نشان کرد: پس در این بازار 1 میلیون و 200 هزار نفر برای خرید 900 هزار خودرو رقابت می کنند، البته این وسط نمی توان از چالش های جانبی در این صنعت مثل احتکار و دلالی گذشت که باز هم عرضه این تعداد خودرو را زیر سوال می برد.


تغییر نگاه و تفکر راه حل اصلی است
 
صنعت خودروی کشور در این سالها از انواع حمایت ها و پشتیبانی ها در مقاطع مختلف و دولت های گذشته برخوردار بوده اما در طول زمامداری دولت ها به خصوص دولت های سازندگی، اصلاحات و تدبیر و امید شاهد بیشترین غفلت و بیشترین تغییر نگرش از باور «ما می توانیم» بوده و متأسفانه این طرز تفکر و نگاه هنوزهم در سیستم مدیریتی دو خودروساز بزرگ کشور حاکم است.
 
مادامی که صنعت خودروسازی کشور تحت تأثیر تفکرات و شیوه های مدیریت غربی و وابستگی به خارج باشد، هیچگاه تحولات اساسی را در حوزه خودرویی شاهد نخواهیم بود. شاید بتوان گفت گام اول برای شروع تحول اساسی در این صنعت، کنار گذاشتن مدیران و متولیانی است که در واقع از مسببان وضع اسفناک امروز خودرو هستند.
 
ورود هوشمندانه رهبر معظم انقلاب به مطالبات مردمی در عرصه خودرو و محق شمردن مردم در موضوع کیفی سازی، یقینا آغازی بر تحولات خوب در صنعت خودرو و منشأ خیر و برکات در حوزه های تولید خواهد بود. علیرغم اینکه دولت سیزدهم دولتی مردم محور، عدالت گستر و تحولگرا درهمه حوزه هاست اما به نظر می رسد در خصوص صنعت خودرو و اتفاقاتی که متأثر از عملکرد ناکارآمد دولت بی تدبیر گذشته است، بایستی توجه و اهتمام بیشتری اعمال گردد تا انگیزه های انقلابی با هدف خدمت رسانی به مردم – نه خدمت به منافع شخصی و دلالان و واسطه ها – هرچه بیشتر تقویت شده و مشکلات مرتفع گردند.